Μαθαίνω, κατανοώ και δρω ενάντια στην Ενδοσχολική Βία και τον Εκφοβισμό

Πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 1η Νοεμβρίου στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του Σχολείου η 1η για τη φετινή χρονιά δια ζώσης συνάντηση στο πλαίσιο της Σχολής Γονέων με θέμα: Φαινόμενα Σχολικού Εκφοβισμού: Ενημερωνόμαστε – Κατανοούμε – Δρούμε… Οι εισηγητές του θέματος κος Νίκος Ζούκης Δ/ντης και η κα Μαρία Βουλκούδη, Υπεύθυνη εκπαιδευτικός του Σχολείου για τη σχολική βία κινήθηκαν σε τρεις άξονες: ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΣΤΕ – ΚΑΤΑΝOΟΥΜΕ – ΔΡΟΥΜΕ 

ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΣΤΕ 

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης διαφάνηκε ότι αν και στα φαινόμενα ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού (Ε.ΒΙ.Ε.) συμπεριλαμβάνεται κάθε μορφή σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής συναισθηματικής, κοινωνικής, ρατσιστικής, σεξουαλικής, ηλεκτρονικής, διαδικτυακής ή άλλης βίας και παραβατικής συμπεριφοράς, που πλήττει τη σχολική κοινότητα και διαταράσσει την εκπαιδευτική διαδικασία, εντούτοις δεν συνιστούν οπωσδήποτε όλες οι παραπάνω συμπεριφορές Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό (Ε.ΒΙ.Ε.)

 

Για να ενταχθεί μια συμπεριφορά στα φαινόμενα Ε.ΒΙ.Ε. χρειάζεται να έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: 

• Είναι σκόπιμη, άδικη και απρόκλητη συμπεριφορά.
• Είναι επιθετική συμπεριφορά που, κατά κανόνα, επαναλαμβάνεται. Ασκείται από ισχυρότερο/η προς συγκριτικά πιο αδύναμο/η. Ο εκφοβισμός στο διαδίκτυο μπορεί να είναι εξίσου ή/και πιο σοβαρός, καθώς εκεί εξουδετερώνεται η ανισορροπία δύναμης αλλά η έκθεση του/της μαθητή/τριας που εκφοβίζεται γίνεται δημόσια, σε ελάχιστο χρόνο και είναι ανεξέλεγκτη.
• Εκείνος/η που ασκεί Ε.ΒΙ.Ε. έχει σκοπό να προκαλέσει φόβο, ανησυχία, πόνο και φθορά σε εκείνον/η που στοχοποιεί.
• Εκείνος/η που ασκεί Ε.ΒΙ.Ε. αντλεί κάποιο όφελος από την πράξη του/της (ευχαρίστηση, κύρος, απόκτημα).
•  Ο/η μαθητής/τρια που υφίσταται Ε.ΒΙ.Ε. αδυνατεί, συνήθως, να υπερασπιστεί τον εαυτό του/της

Διαφάνηκε επίσης ότι όλες οι «συγκρούσεις» στο Σχολείο δεν είναι αναγκαστικά αρνητικές: 

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ	ΘΕΤΙΚΕΣ
Όλες όσες αναφέρθηκαν στην Ε.ΒΙ.Ε (σκόπιμες, επαναλαμβανόμενες σε συγκεκριμένους μαθητές, εκδηλώνονται με ανισορροπία δύναμης κ.λπ)	·   Διεκδίκησης «χώρου» στην τάξη, στο παιχνίδι κ.λπ Τήρησης κανόνων στο παιχνίδι ή στην τάξη  Διαμεσολαβητικές σε περιπτώσεις συμπεριφορών Ε.ΒΙ.Ε. (Συμβάλλουν θετικά στην δόμηση της προσωπικότητας των μαθητών/τριων, οι οποίοι διανύουν αναπτυξιακή περίοδο  )

Διαφάνηκε ακόμη πως τα φαινόμενα Ε.ΒΙ.Ε. έχουν πολλές αιτίες (ατομικοί, οικογενειακοί, σχολικοί και κοινωνικοί παράγοντες), οι οποίοι  διατηρούν πολύπλοκες σχέσεις  μεταξύ τους, αλληλοεπιδρούν, εξελίσσονται δυναμικά και σε πολλές περιπτώσεις, τα φαινόμενα αυτά, υφέρπουν χωρίς να γίνονται άμεσα αντιληπτά. Η διάσταση αυτή αναδεικνύει και την αναγκαιότητα συστημικής οπτικής και θεώρησης  που χρειάζεται για να κατανοηθούν, να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν  σε κάθε σύστημα.  

ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ

Στον άξονα της κατανόησης των φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε. προβλήθηκε σχετικό σύντομο βίντεο και αναλύθηκαν οι ρόλοι:

Η παρουσίαση και η ανάλυση των ρόλων στα φαινόμενα Ε.ΒΙ.Ε. συνέβαλε να κατανοηθεί ότι όλα τα μέρη σ’ ένα σύστημα έχουν ρόλο και σημασία.

 

ΔΡΟΥΜΕ

Στον άξονα δρούμε οι εισηγητές εστίασαν στο ποιες συμπεριφορές - ενδείξεις  χρειάζεται να προβληματίζουν τους γονείς και στο τι κάνει και πως αντιδρά το σχολείο τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο αντιμετώπισης

Οι παρακάτω ενδείξεις – συμπεριφορές χρειάζεται να προβληματίζουν τους γονείς, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι το παιδί τους υφίσταται Ε.ΒΙ.Ε.

• Εκδήλωση άγχους σχετικά με τη μετακίνηση από και προς το σχολείο: εκκλήσεις προς τους γονείς για συνοδεία, αλλαγές διαδρομής, καθυστερήσεις στην προσέλευση κ.ά.
• Εκδήλωση απροθυμίας προσέλευσης στο σχολείο, αδικαιολόγητες απουσίες έως και σχολική άρνηση.
• Μείωση ενδιαφέροντος για το σχολείο, μείωση της σχολικής επίδοσης, προβλήματα συγκέντρωσης κατά την εκπαιδευτική διαδικασία.
• Προσκόλληση σε κάποιους/ες συμμαθητές/τριες ή εκπαιδευτικούς κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων.
• Συχνά παράπονα για πονοκεφάλους, κοιλόπονο ή άλλες σωματικές ενοχλήσεις/συμπτώματα.
• Εμφάνιση ανεξήγητης αλλαγής είτε στη διάθεση (άγχος, θλίψη, ευερεθιστότητα, θυμός) είτε στη συμπεριφορά (επιθετικότητα, απόσυρση, απομόνωση), τα οποία είναι ιδιαίτερα εμφανή πριν από την επιστροφή στο σχολείο μετά τα Σαββατοκύριακα ή από μεγαλύτερες σχολικές διακοπές.
• Απροσδόκητη εμφάνιση δυσκολιών στην ομιλία (π.χ. στην άρθρωση, στη ροή κ.ά.).
• Νυχτερινή ενούρηση.
• Διαταραχές ύπνου ή εφιάλτες.
• Εμφάνιση μεταβολής στις διατροφικές συνήθειες: τρώει λιγότερο ή περισσότερο απ’ ότι πριν.
• Συχνή απώλεια ή καταστροφή προσωπικών αντικειμένων: σκισμένα ή χαμένα ρούχα, βιβλία, κ.λπ.
• Αυξημένες απαιτήσεις για χρήματα ή συχνή αναφορά για κλοπή των χρημάτων του/της.
• Εμφάνιση ανεξήγητων μωλώπων, εκδορών ή κοψιμάτων.
• Εμφάνιση απροθυμίας ή/και άρνησης να συζητήσει για αυτά που τον/την απασχολούν

Τι κάνει και πως αντιδρά το Σχολείο:

Το Σχολείο επιδιώκει συστηματικά την καλλιέργεια, την επικράτηση και τη διατήρηση στη ροή του χρόνου του  κατάλληλου παιδαγωγικού κλίματος που επικεντρώνεται στην ποιότητα της μαθητικής ζωής, ενδυναμώνει όλα τα μέλη του συστήματος (μαθητές – εκπαιδευτικούς- γονείς) και προάγει την αίσθηση της ασφάλειας, της αλληλοκατανόησης και της αμοιβαίας στήριξης μέσα από:

Βασικές αρχές και διαδικασίες

• ·    «Ουδείς εκών κακός» έλεγε ο Σωκράτης: Κανένας άνθρωπος – μαθητής/μαθήτρια από τη φύση του δεν είναι κακός/κή και έχει πολλές δυνατότητες
• ·   Κάθε ωστόσο αποκλίνουσα από το κοινά συμφωνημένο πλαίσιο αρχών και κανόνων συμπεριφορά που βλάπτει δικαιώματα ή ελευθερίες άλλων, είναι μη αποδεκτή και ελέγχεται παιδαγωγικά στο σχήμα: Συμπεριφορά → Συνέπεια 
• ·   Ωστόσο το Σχολείο δεν είναι δικαστήριο να αποφασίζει περί αθωότητας / ενοχής και να επιβάλλει ποινές, αλλά οφείλει να εξαντλεί όλα τα μέσα (παιδαγωγικές διαδικασίες και στρατηγικές ) που διαθέτει για να βοηθήσει το κάθε μέλος να αυτοβελτιώνει τη συμπεριφορά του.
• ·   Σε κάθε σύστημα  κάθε μέρος έχει μερίδιο συμμετοχής - ευθύνης και οφείλει η καθεμία και ο καθένας αναλαμβάνει την ευθύνη που της/του αναλογεί.
• ·    Οι ενημερωμένοι - επιμορφωμένοι μαθητές – εκπαιδευτικοί και γονείς λειτουργούν καλύτερα σε όλα τα επίπεδα και πλαίσια (ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ – ΣΧΟΛΙΚΟ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ)

Οριζόντια σχέδια δράσης πρόληψης

• Προγράμματα πρόληψης των φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Πρόκειται για σχέδιο δράσης πρόληψης αυτών των φαινομένων στους δύο πρώτους κύκλους (Ζω καλύτερα – Ευ ζην & Ενδιαφέρομαι και ενεργώ – Κοινωνική Συναίσθηση και Ευθύνη) όλων των τάξεων στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Στις  δραστηριότητες που υλοποιούνται  μαθητές οικοδομούν ατομικές  στρατηγικές αναγνώρισης και διαχείρισης αυτών των φαινομένων και κοινωνικές δεξιότητες συνεργασίας για την αντιμετώπισή τους.
• Η κρίση ως ευκαιρία: Προσεγγίζουμε, κατανοούμε και αντιμετωπίζουμε φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού στην καθημερινή λειτουργία του Σχολείου. Πρόκειται για μια οριζόντια δράση που διαπερνά όλες τις λειτουργίες  και τις τάξεις   της Σχολικής Μονάδας. Στόχοι της  είναι: α) η περαιτέρω ενδυνάμωση και καλλιέργεια κλίματος αλληλοσεβασμού και εμπιστοσύνης μεταξύ όλων των μελών της Σχολικής Κοινότητας (μαθητές – εκπαιδευτικοί – γονείς) β) Η αξιοποίηση των διάφορων εντάσεων- συγκρούσεων - κρίσεων που προκύπτουν για να διαμορφωθεί μια διαδικασία αποτελεσματικής διαχείρισής τους με κατάλληλα κάθε φορά «εργαλεία» γ) Η ανάλυση εντάσεων και συγκρούσεων έτσι ώστε να αποσαφηνίζονται ποια ζητήματα και φαινόμενα  σχετίζονται με το σχολικό εκφοβισμό και ποια όχι δ)Η συλλογή ερευνητικών δεδομένων με την ερευνητική στρατηγική έρευνα – δράση που  αποτελούν βασικοί άξονες του σχεδιασμού των προληπτικών δράσεων ενάντια στα φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού και ε) Η αξιοποίηση των ερευνητικών δεδομένων για το σχεδιασμό, την  ανάπτυξη και την  υλοποίηση επιμορφωτικών δράσεων διαχείρισης φαινομένων σχολικού εκφοβισμού για εκπαιδευτικούς και γονείς. 
• Η διαφορά ως πλεονέκτημα: Πρόκειται για μια οριζόντια δράση που διαπερνά όλες τις λειτουργίες και τις τάξεις της Σχολικής Μονάδας και στοχεύει στο σχεδιασμό και την υλοποίηση   συστημικών πλαισίων υποστήριξης  μαθητών με ιδιαιτερότητες αξιοποιώντας και εφαρμογές της θεωρίας Πολλαπλών Τύπων Νοημοσύνης (Π.Τ.Ν.)
• Συνδιαμορφώνουμε  τον Σχολικό Κανονισμό:  Μεριμνούμε για την εφαρμογή του στην  καθημερινή λειτουργία του Σχολείου. Σύμφωνα με ισχύουσες νομοθετικές ρυθμίσεις το κάθε σχολείο οφείλει να έχει Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας. Αυτή την περίοδο ο Εσωτερικός Κανονισμός του Σχολείου βρίσκεται στο στάδιο ελέγχου και έγκρισης από υπερκείμενες αρχές (Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Β’ Αθήνας ). Όταν ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία θα γνωστοποιηθεί και θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Σχολείου. Παράλληλα θα εκκινήσει το σχέδιο δράσης το οποίο προβλέπει όλα τα μέρη του συστήματος (μαθητές – εκπαιδευτικοί – γονείς) να συμμετέχουν ενεργά στην περαιτέρω βελτίωση και εμπλουτισμό του, ώστε να επιτύχει τους στόχους του.  

Δράσεις αντιμετώπισης

Σε κάθε περίπτωση που οι γονείς έχουν ικανές ενδείξεις από όσες προαναφέρθηκαν, έχουν συλλέξει επιπλέον πληροφορίες και έχουν ανησυχήσει σε μεγάλο βαθμό συστήνεται να επικοινωνήσουν άμεσα και να αναφέρουν σχετικά στον Δ/ντή του Σχολείου. Εάν αυτό δεν το επιθυμούν ή τους είναι δύσκολο μπορούν να κάνουν χρήση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που έχει δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό https://stop-bullying.gov.gr

Σε κάθε τέτοια περίπτωση το Σχολείο ακολουθεί πρωτόκολλο διερεύνησης και αντιμετώπισης το οποίο στο σχολείο μας εμπλουτίζεται περαιτέρω με μια  επιστημονικά στέρεα τεκμηριωμένη  μεθοδολογία που περιλαμβάνει τα παρακάτω:

• ·Έρευνα – δράση για την κατανόηση της κατάστασης
• ·Χρήση «εργαλείων» για τη συλλογή των κατάλληλων κάθε φορά πληροφοριών

1.             Συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές  και παρατηρητές
2.             Τεστ αυτοαναφοράς ή ετεροαναφοράς ψυκοκοινωνικής προσαρμογής
3.             Διαγνωστικά γνωστικά τεστ στη γλώσσα και τα μαθηματικάυ
4.             Διεξαγωγή κοινωνιογραμμάτων

• Επεξεργασία, αναστοχασμός και αποφάσεις (παιδαγωγικές στρατηγικές)
• Ενημέρωση γονέων
• Επανεξέταση – αξιολόγηση της κατάστασης

 

Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με γόνιμο διάλογο και ουσιαστικούς προβληματισμούς που χρήζουν επεξεργασίας και αναστοχασμού από όλους.

Επίσης ο Δ/ντης γνωστοποίησε, με αφορμή σχετική ερώτηση, ότι τις επόμενες ημέρες θα διατεθεί και ψυχολόγος στο Σχολείο για μια ημέρα την εβδομάδα στο πλαίσιο προγραμμάτων ΕΣΠΑ του Υπουργείου Παιδείας. Οι αρμοδιότητες και το πρόγραμμα δράσης της στο Σχολείο θα γνωστοποιηθεί έγκαιρα.