Ανάγνωση......

 

Ανάγνωση αυτοτελών λογοτεχνικών έργων

Η φετινή σχολική χρονιά σηματοδοτεί μια σημαντική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας, παρότι την εισήγαγε με τη λήξη σχεδόν του σχολικού έτους, : Πρόκειται για  την επίσημη εισαγωγή της δράσης «Ανάγνωση αυτοτελών λογοτεχνικών έργων» στα σχολεία. Μέσα από αυτήν, επιδιώκεται να ενισχυθεί η φιλαναγνωσία και να αποκαλυφθεί σε κάθε μαθητή η μαγεία της ολοκληρωμένης λογοτεχνικής εμπειρίας – πέρα από το αποσπασματικό διάβασμα συγκεκριμένων κεφαλαίων ή βιωματικών αποσπασμάτων. Πρόκειται για μια σημαντική στροφή: στόχος πλέον είναι όχι μόνο η ανάπτυξη των δεξιοτήτων στην κατανόηση κειμένου, αλλά και η σύνδεση του παιδιού με ολόκληρο έργο – κινηματογραφική αφήγηση, εξέλιξη χαρακτήρων, δομή πλοκής και λογοτεχνική αισθητική.

Σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες

Πρώτον, η ανάγνωση αυτοτελών έργων ενισχύει την φαντασία και τη δημιουργικότητα των μαθητών. Σε αντίθεση με τη σύντομη ανάγνωση αποσπασμάτων, τα πλήρη λογοτεχνικά έργα προσφέρουν ολοκληρωμένα νοήματα και τη δυνατότητα να απολαύσουν τη λογοτεχνία ως τέχνη. Ο μαθητής βιώνει την αφήγηση από την αρχή ως το τέλος, εισχωρεί στην ψυχολογία των χαρακτήρων και συνδέεται με το θεματικό πλαίσιο, αποκτώντας βαθύτερη αισθητική και συναισθηματική εμπειρία.

Δεύτερον, η ανάγνωση ολόκληρου έργου καλλιεργεί τον σχολιασμό, τη κριτική σκέψη και την ικανότητα έκφρασης. Μέσα από συζητήσεις στην τάξη, οι μαθητές μαθαίνουν να συγκρίνουν απόψεις, να διατυπώνουν ερωτήματα και να εμβαθύνουν στο νόημα, πέρα από τη συγκέντρωση πληροφοριών. Ταυτόχρονα, μελετώντας τη δομή, το ύφος και τη γλώσσα, ενισχύονται οι γλωσσικές δεξιότητες – λεξιλόγιο, γραμματική, στίξη αλλά και δημιουργική γραφή.

Τρίτον, η δράση αυτή εξάπτει παιδαγωγικά και πολιτισμικά ενδιαφέροντα. Μέσα από έργα ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας, οι μαθητές έρχονται σε επαφή με διαφορετικές εποχές, ήθη, κουλτούρες και ιδέες. Έτσι ενισχύεται η πολιτισμική τους ταυτότητα και η κατανόηση της πολυμορφίας, ενώ καλλιεργείται η ενσυναίσθηση και η ιστορική γνώση.

Επιπλέον, οι Σύλλογοι  Γονέων, οι βιβλιοθήκες του δήμου και τοπικοί πολιτιστικοί φορείς μπορούν να υποστηρίξουν τη δράση μ’ εκδηλώσεις, αναγνώσεις εκτός σχολείου, σχολικούς διαγωνισμούς ανάγνωσης ή παρουσιάσεις. Η διασύνδεση αυτή ενισχύει τη συνεργασία σχολείου – τοπικής κοινωνίας και κάνει την ανάγνωση μια κοινή εμπειρία.

Η συστηματική ανάγνωση αυτοτελών έργων δημιουργεί μια κουλτούρα φιλαναγνωσίας που συνοδεύεται από δια βίου ενδιαφέρον. Ο μαθητής, έχοντας ζήσει την ολοκληρωμένη ανάγνωση, συνηθίζει να αναζητά βιβλία πέρα από την υποχρεωτική σχολική ύλη, καλλιεργεί δική του γνώμη και αποκτά τη συνήθεια να διαβάζει για ευχαρίστηση και γνώση.

Συνοψίζοντας, η εισαγωγή της δράσης αυτής από το Υπουργείο Παιδείας συνδυάζει την αισθητική απόλαυση, τη γλωσσική ανάπτυξη, την κριτική κατανόηση και τη διαμόρφωση ενεργητικού φιλαναγνώστη – στοιχεία που ενισχύουν το σχολείο ως πυρήνα πνευματικής και πολιτισμικής καλλιέργειας.

Τα βιβλία που έχουν επιλεγεί για το Δημοτικό Σχολείο είναι:

Τάξη	Τίτλος	Συγγραφέας
Α΄	Ελληνική Μυθολογία
Β΄	Ο μικρός πρίγκιπας	Αντουάν ντε Σεντ- Εξιπερί
Γ΄	Παραμύθι χωρίς όνομα	Πηνελόπη Δέλτα
Δ΄	Μέγας Αλέξανδρος	Νίκος Καζαντζάκης (Δεν είναι ακόμη διαθέσιμο)
Ε΄	Μαύρη Καλλονή	Άννα Σιούελ
Στ΄	Ο γύρος του κόσμου σε ογδόντα ημέρες	Ιούλιος Βέρν

Σχεδιασμός και οργάνωση της αναγνωστικής εμπειρίας

Προτείνονται τρεις φάσεις  :

·         1^η φάση- Πριν την ανάγνωση: Η αναγνωστική εμπειρία αρχίζει με τη φάση που ονομάζουμε πριν την ανάγνωση. Η φάση αυτή είναι πολύ σημαντική, καθώς «χτίζει τις γέφυρες» μεταξύ των κειμένων και των μαθητών/τριών. Ο κυριότερος σκοπός της είναι να δώσει κίνητρα για την ανάγνωση που θα ακολουθήσει.

·         2^η φάση – κυρίως ανάγνωση:  Έπεται η φάση της κυρίως ανάγνωσης, που έχει μεγάλη διάρκεια, γιατί περιλαμβάνει πολλά υπο-στάδια, διαβαθμισμένης και διαφοροποιημένης προσέγγισης του κειμένου. Οι εργασίες και οι δράσεις σχετίζονται στενότερα ή ευρύτερα με το κείμενο. Προτείνεται η ανάγνωση στο σχολείο να συνοδεύεται από συζήτηση, εμβάθυνση στα νοήματα του έργου, δραστηριότητες επέκτασης, δραματοποίηση, τεχνικές δημιουργικής γραφής και, γενικότερα, δράσεις τις οποίες συναποφασίζει η ολομέλεια της τάξης με καθοδηγητή/τρια τον/την εκπαιδευτικό. Επιπλέον, οι μαθητές/τριες ενθαρρύνονται να διαβάζουν μόνοι/ες το βιβλίο τους στο σπίτι, με στόχο την απόκτηση αυτονομίας και επάρκειας στην ανάγνωση, τη διαμόρφωση προσωπικών απόψεων και στάσεων, αλλά και την εμπλοκή της οικογένειας, κυρίως στην περίπτωση παιδιών μικρότερης ηλικίας.

·         3^η φάση – μετά την ανάγνωση:  Η τρίτη και τελευταία φάση είναι η φάση μετά την ανάγνωση. Στη φάση αυτή οι μαθητές και οι μαθήτριες παράγουν τον δικό τους λόγο, όχι πια σε σχέση με τα επιμέρους κεφάλαια αλλά με το όλον του λογοτεχνικού έργου. Ο σκοπός της φάσης αυτής είναι να διαπιστώσουν όλα τα μέλη της αναγνωστικής εμπειρίας τι καινούριο έμαθαν, ποιες αντιλήψεις σχημάτισαν, ποια συναισθήματα ένιωσαν μέσα από τις αναγνώσεις και τις συζητήσεις τους. Η φάση αυτή στοχεύει στον αναστοχασμό, στον εμπλουτισμό ή και την αναθεώρηση/τον μετασχηματισμό γνώσεων, ιδεών, στάσεων, αξιών, αντιλήψεων, πεποιθήσεων.

 

 

Λόγω του ότι το πρόγραμμα έχει εισαχθεί στη λήξη σχεδόν του σχολικού έτους έχει γίνει  μόνο η 1^η φάση στο Σχολείο και οι μαθητές έχουν λάβει τα βιβλία στο σπίτι για να τα αναγνώσουν το καλοκαίρι. Οι γονείς καλούνται να ενθαρρύνουν αλλά όχι να υποχρεώσουν τα παιδιά τους να διαβάσουν τα βιβλία. Η 3^η φάση θα υλοποιηθεί στην αρχή της νέας σχολικής χρονιάς στις τάξεις.

Δυνατότητα ψηφιακής αξιοποίησης

Τα 5 από τα 6 βιβλία που ενσωματώνονται στο πρόγραμμα για το Δημοτικό Σχολείο βρίσκονται σε ψηφιακή μορφή και μπορείτε να τα μεταφορτώσετε από την επίσημη ιστοσελίδα του ΙΕΠ για το λογοτεχνικό βιβλίο (https://iep.edu.gr/el/logotexniko-vivlio ). Επιπλέον, η πρωτοβουλία αυτή ενισχύεται και από την ψηφιακή πλατφόρμα eVivlio (https://evivlio.gov.gr/ ), η οποία προσφέρει εφαρμογή για κινητές ψηφιακές συσκευές και δίνει ηχητική πρόσβαση στα βιβλία, αναγνωσμένα από κορυφαίους ηθοποιούς, προσφέροντας μια νέα διάσταση στην ανάγνωση και ενισχύοντας την αναγνωστική απόλαυση για τους/τις μαθητές/τριες. Για το 6ο βιβλίο που ενσωματώνεται στο πρόγραμμα και αφορά τη Δ ́ Δημοτικού (Μέγας Αλέξανδρος, Νίκος Καζαντζάκης) παραχωρήθηκε άδεια χρήσης σε έντυπη μορφή από τον εκδοτικό οίκο.